نام علمی: Thymus vulgaris
نام تیره: Lamiaceae (نعنائیان)
حوزه پراکندگی: خراسان، آذربایجان شرقی، مرکزی، لرستان، برازجان، کویر مرکزی ایران و ترکمن صحرا.
تیپ رشد: علفی یکساله
گیاه شناسی: اختصاص به نواحی غرب مدیترانه داشته و دو گونه از این گیاه مطرح بوده است که یکی برای مصارف طبی بکارمی رفته که دارای گلهایی به رنگ سفید و دیگری که نوع سیاه نامیده می شده است.
آویشن دارای ماده موثره تیمول می باشد و گیاهی است چندساله که از اواسط اردیبهشت سال دوم گل می هد. ریشه این گیاه چوبی، مستقیم و محکم است بنابراین می تواند این گیاه را به خوبی درخود نگه دارد. ساقه آن چهارگوش و منشعب می باشد.
تراکم گیاهی: فواصل کشت در بین ردیف ها ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر و داخل ردیفها کمتر از ۵ سانتی متر باشد.
عملیات آماده سازی بستر و کوددهی : قبل از کاشت بایستی زمین را شخم عمیق زده و با کودهای دامی پوسیده (۱۵ تن در هکتار) و کودهای کامل ماکرو (۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار از کودهای پتاسه و فسفاته) زمین را تقویت نمود. کود ازته زیاد باعث کاهش عملکرد زیره سبز می شود.
زمان و روش کاشت: روش کشت از دو طریق جنسی (بذر) و غیرجنسی (قلمه یا تقسیم بوته) انجام می گیرد. در کشت جنسی یا مستقیما” بذور در زمین کشت می شود و یا از طریق کشت در خزانه بطور غیر مستقیم عمل کشت صورت می گیرد. اگر بخواهیم بذر بکاریم پائیز و در مناطق سردتر اواخر تابستان و دیگر کشت غیرمستقیم و نشایی باشد بهترین زمان انتقال بهار (قبل از شدت یافتن تابش خورشید) و یا اواخر تابستان می باشد.
میزان آبیاری: تحمل خشکی را دارد و خشکی دوست به حساب می آید به همین دلیل در زمینهای گود که سطح آب به سطح زمینها نزدیک باشد کشت نشود به غرقابی بودن زمین حساس است.
خاک مناسب: کشت این گیاه درخاک سنگین توصیه نمی شود و خاک سبک با زهکش مناسب که حاوی ترکیبات کلسیم با PH 8-5/4 مناسب است. بهترین نوع خاک برای کشت این گیاه می باشد. اگر خاک مرطوب و سنگین باشد در کمیت و کیفیت اسانس تاثیر نامطلوب خواهد داشت. مواد غذایی خاک اگر بیش از حد یا کمتر از حد باشد در هر دو حالت مناسب نبوده هم در پیکر رویشی هم اسانس باعث کاهش عملکرد می شود.
زمان برداشت: زمان مناسب برداشت آویشن در آغاز گلدهی می باشد که معمولا” از اواسط اردیبهشت ماه شروع می¬شود. با توجه به تاثیر بسزای برداشت محصول در زمان آفتابی بودن روز اگر برداشت پیکر رویشی این گیاه در ساعاتی از روز که تابش وجود داشته باشد انجام گیرد ، عملکرد اسانس گیاه افزایش خواهد یافت. دفعات برداشت در سال اول یکبار، اما از سال دوم به بعد تا سه بار می توان عملیات برداشت را انجام داد.
طول اندام هوائی که باید برداشت شود از فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتری سطح زمین خواهد بود و فواصل کمتر از این سبب می گردد تا مقدار ساقه های چوبی ضخیم افزایش یافته و تاثیر نامطلوبی در کیفیت اسانس داشته و از طرفی میزان آلودگی به خاک افزایش میابد که نهایتا” از ارزش محصول می کاهد.
اندام مورد استفاده: شاخ و برگ
عملکرد خشک شده گیاه:
موارد استفاده: دارویی، ادویه ای